W plątaninie neuronów, mięśni i skóry ukryte są wspomnienia – historia życia każdego człowieka zapisana na poziomie biologicznym. Hipokamp to element układu limbicznego głęboko ukryty w płacie skroniowym kory mózgowej. Zachodzą w nim wszystkie najważniejsze procesy związane z pamięcią. Jeżeli zostanie uszkodzony jego funkcje poznawcze, możliwości uczenia się i przyswajania informacji do pamięci długotrwałej maleją. Równie szkodliwy jest stres – napięcie psychiczne, będące wynikiem różnych wydarzeń, które mają miejsce w życiu człowieka. Coraz częściej przekonujemy się o tym, że choć możemy kontrolować niektóre aspekty naszej fizjologii za pomocą odpowiednich substancji chemicznych, to w przypadku mózgu jest to zadanie trudniejsze. Nie zawsze dobranie odpowiednich leków może pomóc uporać się nam z traumami przeszłości. Problem znajduje się głębiej na styku tego, co cielesne i duchowe. W wielu wypadkach droga do odzyskania zdrowia zbacza w kierunku mniej uchwytnym, niekiedy wręcz eterycznym, jakim jest psychoterapia – bądź sztuka.

W serii obrazów przedstawiających wariacje na temat układu nerwowego Natalia Bienek zadaje pytanie o tożsamość, traumę, pamięć i snuje rozważania na ich temat. Tak jak pisała w Błonach Umysłu Jolanta Brach-Czaina „Nie zadajemy sobie pytania o to, kim jesteśmy, ponieważ boimy się naruszyć nawarstwiony przez lata wewnętrzny obraz, który zdołaliśmy uzgodnić z własnymi marzeniami”. W przypadku twórczości Bienek proces malarski jest analizą przeszłości, negocjowaniem granic własnego ja i sposobem na stworzenie nowych połączeń umożliwiających komunikację jednostki z otoczeniem. Jest naruszeniem „wewnętrznego obrazu”, który musi zostać poskładany na nowo. Nakładając kolejne warstwy farby, artystka buduje podobiznę swojej osobowości. Jest to jej sposób na identyfikację nie tylko jako twórczyni, ale i walką o zdrowie oraz prawo do inności. Sztuka, malarstwo, rytmiczne pociągnięcia pędzla są dla Bienek poszukiwaniami duchowymi, alternatywą dla religii, której systemy są zbyt opresyjne w stosunku do kobiet, aby mogły w nich bezpiecznie uczestniczyć. Podobnie jak w Błonach Umysłu artystka przepracowuje swoją wizję świata i trudności z autoprezentacją, które są problemami współczesnego człowieka. Odpowiedzi na pytanie o relacje ludzi ze światem stara się udzielić jako kobieta, artystka, osoba neuroróżnorodna. Widz może zauważyć, że stawiane przez Brach-Czainę tezy, choć pochodzą z początku XXI wieku, to dalej są aktualne i domagają się nowych rozwiązań. Obrazy malowane przez Bienek są właśnie jedną z odpowiedzi, które może dać współczesna kobieta, na pytanie o to, kim jest.

Natalia Bienek stara się uchwycić w swoich obrazach przytłaczający obraz umysłu człowieka. Maluje anatomiczne pejzaże inspirowane bio-artem. W medytacyjnym skupieniu stwarza nowe połączenia między przeszłością a teraźniejszością. Rozplątuje, to co uległo w przeszłości niebezpiecznemu zacieśnieniu i zawiązuje nowe połączenia między z otaczającym ją światem. Namalowane neurony, podobnie jak ich komórkowe odpowiedniki również są nośnikiem informacji, w której to widz jest synapsą odbierającą sygnał. W nieprzeniknionej, gęstej czerni rozbłyskają impulsy elektryczne. Złoty kolor, symbol boskości, nieśmiertelności, niezniszczalności, żywotności niczym błyskawica wodzi po powierzchni płótna. Wyważone pociągnięcia pędzla tworzą labirynt możliwości, w którym malarka wybiera jaką część swojej tożsamości odkryje na nowo. W pracy Bienek każdy ruch, kompozycja, kolor są przemyślane. W ten sposób artystka niczym neurochirurg operuje narzędziami malarskimi w celu zbadania pokoleniowej traumy. Gest, który wykonuje, jest jak głęboki wdech, który porusza machinę skojarzeń w zakresie kultury pamięci.

Memoriae to wystawa Natalii Bienek, na której pierwszy raz zostaną pokazane obrazy neuronów, a także stanowczy krok w stronę świata sztuki. W związku z tym zostało zadane pytanie nie tylko o pamięć, ale też o wynikającej z niej relacji człowieka ze światem. Czy jesteśmy w stanie stworzyć nowe połączenia między tym, co w nas a tym, co na zewnątrz? Jest również pytaniem o proces zdrowienia i o rolę jaką odgrywa w nim tożsamości jednostki. Jest walką o przestrzeń umysłową, która może zostać człowiekowi zabrana przez traumę. Jest też zaproszeniem do wkroczenia w świat istniejący na styku medycyny, sztuki i filozofii. Wystawa domyka cykl prac malarskich, które powstawały w latach 2017–2022 oraz jest otwarciem się na nowe poszukiwania artystyczne.

Aleksandra Machaczka, kuratorka wystawy